احساس تپش قلب، کاهش وزن ناگهانی یا بی‌قراری دارید؟ این علائم اصولا نشانه‌ای از تیروئید پرکار هستند؛ اختلالی که در آن غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می‌کند و می‌تواند عملکرد کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد، تیروئید پرکار در صورت تشخیص و درمان به موقع، قابل کنترل است، اما نادیده گرفتن آن پیامدهای جدی به همراه درد، چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می‌شوند و راه‌های درمان آن چیست؟ در ادامه به پاسخ این سوالات خواهیم پرداخت.
تیروئید پرکار چیست؟
تیروئید پرکار یک اختلال غدد درون ریز است که در آن غده تیروئید، بیش از نیاز بدن، هورمون‌های T3 و T4 تولید می‌کند، این افزایش هورمون‌ها، سرعت متابولیسم بدن را به طور غیرطبیعی بالا می‌برد و منجر به بروز علائم مختلفی می‌شود، هیپرتیروئیدیسم در هر سنی رخ می‌دهد اما در زنان شایع تر است.
علت بروز تیروئید پرکار
علل متعددی منجر به بروز تیروئید پرکار می‌شوند، شایع ترین این علل عبارتند از:
بیماری گریوز
یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن، آنتی بادی هایی تولید می‌کند که گیرنده های TSH یا همان هورمون محرک تیروئید را در غده تیروئید تحریک می‌کنند، این تحریک باعث می‌شود تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند.
ندول‌های سمی تیروئید
ندول‌ها، توده‌هایی هستند که در غده تیروئید تشکیل می‌شوند و برخی از ندول‌ها به طور مستقل از کنترل TSH، هورمون تولید می‌کنند و منجر به پرکاری تیروئید می‌شوند.
تیروئیدیت
التهاب غده تیروئید است که ناشی از عفونت، بیماری خودایمنی یا مصرف برخی داروها است، در مراحل اولیه تیروئیدیت، هورمون های ذخیره شده در تیروئید به طور ناگهانی آزاد می‌شوند و باعث پرکاری موقت تیروئید می‌شوند.
مصرف بیش از حد هورمون تیروئید
مصرف بیش از حد داروهای حاوی هورمون تیروئید مانند لووتیروکسین برای درمان کم‌کاری تیروئید می‌تواند منجر به پرکاری تیروئید شود.
ید بیش از حد
مصرف بیش از حد ید از طریق مکمل‌ها، داروها یا رژیم غذایی در برخی افراد، به ویژه کسانی که زمینه ابتلا به بیماری‌های تیروئید را دارند، باعث پرکاری تیروئید می‌شود.
علائم تیروئید پرکار
علائم تیروئید پرکار در افراد بسیار متنوع بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود، برخی از شایع ترین علائم عبارتند از:
- علی رغم افزایش اشتها، فرد به طور ناگهانی وزن کم می‌کند.
- ضربان قلب نامنظم و فرد احساس تپش قلب می‌کند.
- فرد احساس عصبی بودن، بی‌قراری و زودرنجی می‌کند.
- فرد بیش از حد معمول عرق می‌کند و حتی در هوای خنک هم عرق می‌کند.
- نسبت به گرما حساس شده و احساس کلافگی می‌کند.
- لرزش دست در افراد زیاد می‌شود.
- احساس ضعف و خستگی برای افراد ایجاد می‌شود.
- افراد دارای این مشکل معمولا در خوابیدن مشکل دارند.
- پوست ممکن است نازک و شکننده شود و موها هم ریزش پیدا کنند.
- در زنان، دوره‌های قاعدگی نامنظم می‌شوند.
- غده تیروئید گاهی بزرگ می‌شود و به صورت یک توده در جلوی گردن قابل مشاهده باشد.
در صورت مشاهده علائم بالا باید به یک متخصص غدد در تهران مراجعه کنید، برای دریافت نوبت از دکتر فاطمه عباسی با شماره ۰۹۹۲۳۲۳۰۲۷۲ یا ۰۲۱۲۲۳۷۸۳۹۹ تماس بگیرید.
تشخیص تیروئید پرکار
تشخیص تیروئید پرکار فرآیندی است که با بررسی دقیق نشانه‌های بیماری در فرد آغاز می‌شود و با معاینات فیزیکی و انجام آزمایش‌های خون تخصصی ادامه می‌یابد، در این میان، آزمایش‌های خون نقش بسیار مهمی در تایید تشخیص و تعیین میزان شدت بیماری ایفا می‌کنند.
سنجش سطح TSH
یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌ها، سنجش سطح TSH یا هورمون محرک تیروئید است، این هورمون توسط غده هیپوفیز تولید شده و وظیفه تحریک غده تیروئید برای تولید هورمون‌های T3 و T4 را برعهده دارد، در افراد مبتلا به تیروئید پرکار، به دلیل افزایش بیش از حد هورمون‌های تیروئید، سطح TSH پایینتر از حد نرمال است.
اندازه‌گیری سطح هورمون‌های T4 و T3
اندازه‌گیری مستقیم سطح هورمون‌های T4 و T3 نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این آزمایش‌ها میزان دقیق هورمون‌های تیروئید را در خون مشخص می‌کنند و در تایید تشخیص تیروئید پرکار بسیار کمک کننده هستند.
آزمایشات دیگر
علاوه بر این آزمایش‌ها، پزشک برای تعیین علت اصلی بیماری، آزمایش‌های دیگری مانند اسکن تیروئید و آزمایش آنتی بادی‌های تیروئید را تجویز می‌کند و در نهایت، تشخیص دقیق تیروئید پرکار نیازمند رویکردی جامع است که شامل ارزیابی علائم بالینی، معاینه فیزیکی دقیق و انجام آزمایش‌های تخصصی می‌شود تا پزشک بتواند مناسب ترین روش درمانی را برای هر بیمار تعیین کند.
درمان تیروئید پرکار
درمان تیروئید پرکار به علت زمینه‌ای، شدت بیماری و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد، هدف از درمان، کاهش تولید هورمون‌های تیروئید و تسکین علائم است، روش های درمانی اصلی تیروئید پرکار عبارتند از:
داروهای ضد تیروئید
این داروها، مانند متی مازول و پروپیل تیوراسیل، تولید هورمون‌های تیروئید را در غده تیروئید کاهش می‌دهند. وداروهای ضد تیروئید برای درمان بیماری گریوز و تیروئیدیت استفاده می‌شوند.
ید رادیواکتیو
این درمان شامل مصرف یک دوز خوراکی از ید رادیواکتیو است که توسط غده تیروئید جذب می‌شود و سلول‌های تولید کننده هورمون را تخریب می‌کند، ید رادیواکتیو معمولا برای درمان بیماری گریوز و ندول‌های سمی تیروئید استفاده می‌شود.
جراحی
در برخی موارد، نیاز به برداشتن بخشی یا تمام غده تیروئید با جراحی است که عمل تیروئیدکتومی نام دارد، جراحی معمولا برای درمان گواتر های بزرگ، ندول‌های سرطانی تیروئید و مواردی که درمان های دیگر موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود.
بتابلوکرها
این داروها، مانند پروپرانول و آتنولول، علائم تیروئید پرکار مانند تپش قلب، لرزش و اضطراب را کاهش می‌دهند، بتا بلوکرها تولید هورمون‌های تیروئید را کاهش نمی‌دهند اما می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند تا زمانی که درمان اصلی موثر واقع شود.
عوارض تیروئید پرکار
- تیروئید پرکار باعث آریتمی‌های قلبی، نارسایی قلبی و افزایش خطر سکته مغزی می‌شود.
- باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود.
- باعث مشکلات باروری در زنان می‌شود.
- بیماری گریوز باعث آسیب دائمی به چشم‌ها می‌شود.
سوالات متداول
بیماری گریوز که شایع‌ترین علت تیروئید پرکار است، یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند زمینه ارثی داشته باشد، با این حال، همه افرادی که ژن‌های مستعد ابتلا به بیماری گریوز را دارند، به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.
رژیم غذایی خاصی برای درمان تیروئید پرکار وجود ندارد، اما مصرف غذاهای حاوی ید زیاد باید محدود شود و همچنین، مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی به بهبود سلامت عمومی بدن کمک می‌کند.
ورزش منظم به کاهش علائم تیروئید پرکار مانند اضطراب، بی‌قراری و ضعف عضلانی کمک می‌کند، با این حال قبل از شروع هر برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید.
در نهایت…
تیروئید پرکار، به عنوان یک عارضه نسبتا رایج، قادر است ابعاد گوناگونی از حیات فردی را تحت الشعاع قرار می‌دهد، شناسایی به موقع این اختلال و اتخاذ تدابیر درمانی کارآمد، نقش بسزایی در پیشگیری از بروز عوارض ناگوار ایفا می‌کند.
