همه چیز درباره جراحی تیروئید؛ چه زمانی لازم است؟

غده تیروئید نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم، دمای بدن و عملکرد قلب دارد؛ اما در برخی موارد مانند گره‌های مشکوک، پرکاری مقاوم به درمان یا سرطان تیروئید، نیاز به جراحی مطرح می‌شود، جراحی تیروئید یکی از رایج‌ ترین راهکارهای درمانی برای بیماری‌ های این غده است که شامل برداشت بخشی یا کل غده است، اما آیا این روش برای همه مناسب است؟ چه خطرات یا مزایایی دارد و چه کسانی باید به سراغ آن بروند؟ در این مطلب به بررسی کامل جوانب جراحی تیروئید می‌پردازیم.

چه زمانی جراحی تیروئید لازم است؟

جراحی تیروئید زمانی لازم است که مشکلاتی در عملکرد یا ساختار غده تیروئید ایجاد شود که با درمان‌ های دارویی قابل کنترل نباشد، مهم‌ ترین مواردی که نیاز به جراحی دارند عبارت‌اند از:

• اگر در سونوگرافی تیروئید یا نمونه‌ برداری، گره تیروئیدی مشکوک به بدخیمی تشخیص داده شود، جراحی برای برداشتن آن توصیه می‌شود.
• در صورت تشخیص قطعی سرطان تیروئید، جراحی اولین و مؤثرترین اقدام درمانی است.
• در مواردی مانند بیماری گریوز که به دارو پاسخ نمی‌دهد یا عوارض شدیدی ایجاد کرده، جراحی گزینه‌ای مناسب است.
• در صورتی که تیروئید بزرگ شده باعث فشار بر نای، مری یا ایجاد مشکلات تنفسی و بلع شود، نیاز به جراحی وجود دارد.
• در مواردی که کیست‌ ها مکررا پر شده یا علائم ایجاد می‌کنند، جراحی ممکن است لازم شود.

انواع جراحی تیروئید

انواع جراحی تیروئید بسته به نوع بیماری، اندازه گره‌ها و میزان درگیری غده تیروئید متفاوت است و مهم‌ ترین روش‌های جراحی تیروئید عبارت‌اند از:

تیروئیدکتومی کامل

در این روش، کل غده تیروئید برداشته می‌شود و معمولا برای سرطان تیروئید یا بیماری‌ های منتشر مانند گریوز تجویز می‌شود و پس از آن، بیمار نیاز به مصرف دائمی هورمون تیروئید دارد.

تیروئیدکتومی نیمه‌ کامل

در این روش بیشتر بافت تیروئید برداشته می‌شود اما مقداری از آن برای حفظ عملکرد باقی می‌ماند، این جراحی برای گواترهای خوش‌ خیم چندگرهی کاربرد دارد و ممکن است به داروهای جایگزین هورمون نیاز باشد.

لوبکتومی تیروئید

فقط یک لوب تیروئید برداشته می‌شود و این روش در موارد وجود گره منفرد یا توده مشکوک در یک سمت غده کاربرد دارد، گاهی عملکرد تیروئید باقی‌مانده کافی است و نیازی به دارو نیست.

ایستمکتومی

در این جراحی فقط بخش میانی تیروئید که دو لوب را به هم متصل می‌کند، خارج می‌شود، معمولا در صورتی انجام می‌شود که گره در ناحیه ایستموس باشد و این روش کم‌تر تهاجمی و با دوره نقاهت کوتاه‌تر است.

جراحی آندوسکوپیک یا کم‌تهاجمی

با استفاده از برش های کوچک و ابزار آندوسکوپی انجام می‌شود، این روش در بیمارانی با گره‌ های کوچک و خوش‌ خیم استفاده می‌شود و مزایای آن شامل درد کمتر و بهبود سریع‌تر است.

اقدامات قبل از جراحی تیروئید

اقدامات لازم قبل از جراحی تیروئید به کاهش عوارض و افزایش ایمنی بیمار کمک می‌کند، در ادامه، مهم‌ ترین مراحل آمادگی پیش از عمل آورده شده‌اند:

• بررسی دقیق علت جراحی، نوع بیماری (سرطان، گره، گواتر یا پرکاری تیروئید و انتخاب نوع جراحی مناسب.

• انجام آزمایش خون مانند TSH، T3، T4، سونوگرافی گردن، اسکن تیروئید و در صورت نیاز FNA (نمونه‌ برداری سوزنی) برای بررسی ماهیت گره‌ها.

• در بیماران بالای ۴۰ سال یا دارای بیماری زمینه‌ای، نوار قلب، عکس قفسه سینه و مشاوره قلب ضروری است.

• در موارد پرکاری تیروئید، کنترل سطح هورمون‌ها با داروهای ضد تیروئید برای پیشگیری از طوفان تیروئیدی در حین جراحی ضروری است.

• قطع مصرف داروهای رقیق‌ کننده خون مانند آسپرین و وارفارین چند روز قبل از عمل با نظر پزشک.

• حداقل ۶ تا ۸ ساعت قبل از جراحی نباید چیزی خورده یا نوشیده شود.

مراحل و نحوه انجام جراحی تیروئید

مراحل و نحوه انجام جراحی تیروئید به‌ طور کلی در چند گام مشخص انجام می‌شود و بسته به نوع جراحی توتال، لوبکتومی یا ساب‌ توتال ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد، مراحل معمول شامل موارد زیر است:

بیهوشی و ایجاد برش

بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد تا در طول عمل دردی احساس نکند و کاملا بی‌حرکت باشد و سپس یک برش کوچک افقی در ناحیه پایین جلوی گردن، روی خط چین طبیعی پوست ایجاد می‌شود تا اسکار کمتر مشخص باشد.

دسترسی به غده تیروئید

جراح با کنار زدن بافت‌ های نرم و عضلات گردن، به غده تیروئید دسترسی پیدا می‌کند و همچنین از اعصاب صوتی و غدد پاراتیروئید مراقبت می‌شود.

برداشتن قسمتی یا تمام غده تیروئید

بسته به تشخیص پزشک، یک لوب (لوبکتومی)، هر دو لوب (توتال) یا بخشی از تیروئید (ساب‌توتال) برداشته می‌شود.

کنترل خونریزی و بستن زخم

جراح خونریزی‌ها را کنترل کرده، در صورت نیاز درن یا لوله تخلیه در محل قرار می‌دهد، سپس عضلات و پوست با دقت بخیه زده می‌شود.

اتمام عمل و انتقال به ریکاوری

بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا از نظر علائم حیاتی و عوارض احتمالی تحت نظر باشد.

عوارض جراحی تیروئید

عوارض جراحی تیروئید، مانند هر عمل جراحی دیگری در برخی بیماران رخ می‌دهد، اگرچه بسیاری از این عوارض نادر یا موقتی هستند، آگاهی از آن‌ها برای تصمیم‌ گیری آگاهانه ضروری است:

• ممکن است منجر به گرفتگی صدا، تغییر در تن صدا یا در موارد نادر، از دست رفتن صدا شود، در اغلب موارد این آسیب موقتی است.
• در صورت آسیب یا برداشتن تصادفی غدد پاراتیروئید، ممکن است سطح کلسیم خون کاهش یابد که باعث گزگز، گرفتگی عضلات و بی‌حسی می‌شود.
• گرچه نادر است، ولی خونریزی یا عفونت در محل جراحی می‌تواند رخ ده و. گاهی نیاز به تخلیه اورژانسی خونریزی وجود دارد.
• با اینکه برش‌ها با دقت در چین گردن زده می‌شوند، اما بسته به نوع پوست احتمال دارد جای زخم باقی بماند.
• اکثر بیماران پس از جراحی درد خفیف، تورم و احساس ناراحتی در ناحیه گردن دارند که با دارو کنترل می‌شود.
• در روزهای ابتدایی پس از جراحی بیمار احساس دشواری در بلع یا تنگی نفس دارد که معمولا بهبود می‌یابد.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای جراحی هستند؟

کسانی که کاندیدای مناسبی برای جراحی تیروئید هستند، شرایط یا بیماری‌ هایی دارند که از طریق درمان دارویی یا نظارت مستمر قابل کنترل نیست و این افراد شامل موارد زیر می‌شوند:

• گره‌هایی که از نظر ظاهری یا در آزمایش‌ های تشخیصی احتمال بدخیمی دارند.
• برداشتن کامل یا جزئی غده تیروئید برای درمان و جلوگیری از گسترش بیماری ضروری است.
• افراد با گواتر بزرگ یا فشاری، به‌ ویژه اگر گواتر باعث فشار به نای یا مری شده و تنفس یا بلع را مختل کرده باشد.
• افراد مبتلا به پرکاری شدید تیروئید مانند بیماری گریوز
• افرادی که به دلایل زیبایی یا ناراحتی شخصی، خواهان برداشتن گره‌های بزرگ یا بدشکل هستند.

سوالات متداول

در نهایت…

جراحی تیروئید روشی مؤثر برای درمان مشکلاتی مانند گواتر بزرگ، ندول‌ های مشکوک و سرطان تیروئید است که در صورت تشخیص به‌ موقع و انجام توسط جراح متخصص، نتایج موفقیت‌ آمیزی دارد و با رعایت مراقبت‌ های پس از عمل و پیگیری منظم، احتمال بروز عوارض کاهش یافته و کیفیت زندگی بیمار بهبود می‌یابد، انتخاب درست روش درمان با توجه به شرایط بیمار، نقش مهمی در موفقیت درمان ایفا می‌کند.