سونوگرافی تیروئید یکی از روش های دقیق و غیرتهاجمی برای بررسی وضعیت غده تیروئید است که می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند گره‌ها، کیست‌ها یا التهاب کمک کند، این روش بدون درد و بدون نیاز به آمادگی خاصی انجام می‌شود و در کنار آزمایش‌های خونی، تصویری کامل تر از عملکرد و ساختار تیروئید ارائه می‌دهد، اما چه زمانی باید سونوگرافی تیروئید انجام داد؟ آیا همه افراد نیاز به این بررسی دارند یا فقط در شرایط خاص تجویز می‌شود؟
سونوگرافی تیروئید چیست؟
سونوگرافی تیروئید یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری دقیق از غده تیروئید و بافت‌های اطراف آن ایجاد می‌کند، این روش برای بررسی ساختار، اندازه، وجود گره‌ها یا توده‌ها، کیست‌ها و دیگر ناهنجاری‌های تیروئید استفاده می‌شود، سونوگرافی برخلاف برخی روش‌های دیگر مانند سی‌تی‌اسکن یا اسکن هسته‌ای، از اشعه استفاده نمی‌کند و برای بیماران کاملا ایمن است، این آزمایش توسط پزشک متخصص رادیولوژی یا سونوگرافیست در مطب یا مراکز تصویربرداری انجام می‌شود و اطلاعات مهمی در خصوص سلامت یا اختلالات عملکردی تیروئید در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
چه زمانی نیاز به سونوگرافی تیروئید است؟
سونوگرافی تیروئید معمولا زمانی تجویز می‌شود که بهترین متخصص غدد در تهران به وجود مشکل در ساختار یا عملکرد غده تیروئید مشکوک باشد، برخی از شرایط رایجی که در آن‌ها نیاز به این تصویربرداری وجود دارد عبارت‌اند از:
- لمس توده یا گره در ناحیه گردن توسط پزشک
- مشاهده نتایج غیرطبیعی در آزمایش‌های خون مربوط به تیروئید
- وجود علائمی مانند ورم گردن، اختلال در بلع یا تنفس
- سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئیدی یا سرطان تیروئید
- پیگیری رشد گره‌های تیروئیدی در معاینات دوره‌ای
- بررسی وضعیت غده تیروئید در دوران بارداری یا در افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو یا گریوز
- ارزیابی وضعیت پس از جراحی تیروئید یا درمان‌های دارویی
در واقع، سونوگرافی ابزاری دقیق برای تشخیص اولیه و همچنین پیگیری روند درمان مشکلات تیروئید است.
برای سونوگرافی تیروئید نیاز به آمادگی خاصی است؟
خیر، سونوگرافی تیروئید نیازی به آمادگی خاصی ندارد، این روش یک تصویربرداری غیرتهاجمی و ساده است که بدون تزریق، بی‌حسی یا ناشتا بودن انجام می‌شود، بیمار می‌تواند غذا بخورد و داروهای معمول خود را مصرف کند و تنها کافی‌ست گردن بیمار آزاد باشد؛ بنابراین بهتر است لباس‌های یقه‌دار یا گردنبندهای بزرگ در روز انجام سونوگرافی استفاده نشود و در صورت داشتن سابقه بیماری‌های تیروئیدی یا آزمایش‌های قبلی، بهتر است نتایج آن‌ها را همراه داشته باشید تا پزشک بتواند مقایسه دقیقی انجام دهد.
فرآیند انجام سونوگرافی تیروئید
سونوگرافی تیروئید یک روش سریع، بدون درد و ایمن است که در مطب پزشک یا مراکز تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود، مراحل انجام آن به شرح زیر است:
آمادگی اولیه
بیمار نیازی به ناشتا بودن یا اقدامات خاصی ندارد و فقط کافی است گردن بیمار آزاد باشد و زیورآلات یا یقه لباس مزاحم وجود نداشته باشد.
قرارگیری بیمار
بیمار به پشت روی تخت دراز می‌کشد و سر کمی به عقب خم می‌شود تا گردن در حالت کشیده و قابل دسترس قرار گیرد، گاهی زیر شانه‌ها یک بالشت کوچک قرار داده می‌شود.
استفاده از ژل
متخصص سونوگرافی (سونوگرافیست یا رادیولوژیست) مقدار کمی ژل مخصوص را روی پوست ناحیه گردن می‌مالد و این ژل باعث حذف هوا بین پروب دستگاه و پوست شده و کیفیت تصویر را افزایش می‌دهد.
حرکت پروب روی گردن
دستگاه دستی (پروب) روی ناحیه موردنظر حرکت داده می‌شود و این پروب امواج صوتی با فرکانس بالا ارسال می‌کند که پس از برخورد با بافت‌ها، بازتاب یافته و به تصاویر زنده در مانیتور تبدیل می‌شوند.
بررسی دقیق ساختارها
پزشک تصاویر تیروئید، لوب‌ها، ایستموس (بخش میانی)، گره‌ها، کیست‌ها یا هرگونه ناهنجاری را بررسی کرده و از زوایای مختلف تصویر تهیه می‌کند، انجام این سونوگرافی معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
پاک کردن ژل و پایان کار
پس از اتمام تصویربرداری، ژل از روی گردن پاک می‌شود و بیمار می‌تواند بلافاصله فعالیت عادی خود را از سر بگیرد.
تفسیر نتایج سونوگرافی تیروئید
تفسیر سونوگرافی تیروئید نشان‌دهنده وضعیت ساختار و اندازه غده است، وجود گره، کیست یا تغییرات غیرطبیعی می‌تواند نیاز به بررسی‌های بیشتر داشته باشد.
| یافته سونوگرافی | تفسیر |
| تیروئید با اکویژنسی یکنواخت و اندازه طبیعی | عملکرد و ساختار طبیعی؛ نیازی به پیگیری خاص نیست. |
| بزرگ‌شدگی منتشر (گواتر) | هیپرتروفی بافت تیروئید؛ بررسی علت (کم‌کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید) و اندازه‌گیری TSH |
| ندول ساده‌ی به شکل کیستیک | معمولا خوش‌خیم؛ تکرار سونوگرافی در ۶–۱۲ ماه برای پیگیری توصیه می‌شود. |
| ندول جامد یا ترکیبی | احتمال بدخیمی کم تا متوسط؛ نیاز به ارزیابی دقیق‌تر با بیوپسی |
| کالسیفیکاسیون ریز (میکروکالسیفیکاسیون) | یافته مشکوک برای بدخیمی؛ بیوپسی تیروئید ضروری است. |
| هیپواکوژنسی بزرگ در یک لوب | احتمال ندول بدخیم یا التهاب؛ ارزیابی بیشتر و احتمال بیوپسی |
| جریان خون افزوده در داپلر رنگی | نشان‌دهنده التهاب (تیروئیدیت) یا ازدیاد عملکرد؛ مقایسه با آزمایش خون |
| کیست ساده بدون اجزای جامد | خوش‌خیم و پرآب؛ در صورت بزرگ شدن یا علامت‌دار شدن پیگیری شود. |
| ساختار غیرطبیعی پراکنده (هیپو- یا هایپراکوژنسی) | ممکن است هاشیموتو یا گریوز؛ بررسی آزمایش‌های التهابی و هورمونی ضروری است. |
مزایا و محدودیت‌های سونوگرافی تیروئید
این روش تشخیصی مزایا و محدودیت هایی دارد که عبارتند از:
مزایا:
- روش غیرتهاجمی و بدون درد
- بدون استفاده از اشعه یونیزان
- قابل تکرار و ایمن برای همه افراد حتی بارداران
- تشخیص دقیق گره‌ها، کیست‌ها و ناهنجاری‌های تیروئید
- سریع و در دسترس بودن
محدودیت ها:
- قادر به تشخیص عملکرد تیروئید نیست، فقط ساختار را نشان می‌دهد.
- در تشخیص برخی توده‌های بسیار کوچک یا عمقی محدودیت دارد.
- نیاز به تفسیر تخصصی تصاویر توسط پزشک ماهر
- نمی‌تواند همیشه تفاوت دقیق بین توده‌های خوش‌خیم و بدخیم را مشخص کند و گاهی نیاز به بیوپسی دارد.
سوالات متداول
فاصله تکرار سونوگرافی تیروئید بستگی به وضعیت بیمار دارد؛ معمولا هر ۶ تا ۱۲ ماه برای پیگیری گره‌ها یا مشکلات توصیه می‌شود مگر دستور پزشک متفاوت باشد.
سونوگرافی می‌تواند توده‌ها را نشان دهد، اما برای تشخیص دقیق بیوپسی لازم است.
گره، کیست، التهاب، بزرگ‌شدگی و ساختار غیرطبیعی تیروئید.
خیر، مکمل آزمایش خون است و اطلاعات ساختاری را ارائه می‌دهد.
در نهایت…
سونوگرافی تیروئید روشی غیرتهاجمی، دقیق و ایمن برای بررسی ساختار و ناهنجاری‌های تیروئید است، این روش بدون درد و بدون استفاده از اشعه انجام می‌شود و می‌تواند گره‌ها، کیست‌ها و التهاب‌ها را به خوبی شناسایی کند و سونوگرافی مکمل آزمایش‌های خون بوده و به پزشک کمک می‌کند تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری ارائه دهد، انجام به موقع این تست، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های تیروئیدی دارد.
